Vervolging van Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog in kaart gebracht
13 mei 2021 · Nieuws
Voor het eerst zijn de arrestatielocaties van Roma, Sinti en woonwagenbewoners, die tijdens de Nederlandse Zigeunerrazzia op 16 mei 1944 zijn opgepakt, online inzichtelijk gemaakt door Netwerk Oorlogsbronnen en Pointer (KRO-NCRV). Op Oorlogslevens.nl is deze informatie toegevoegd aan de tijdlijnen van 239 Roma en Sinti die na hun arrestatie via Kamp Westerbork op 19 mei naar Auschwitz zijn getransporteerd.
OORLOGSLEVENS | Zigeunerrazzia
OORLOGSBRONNEN | Hoe ook in IJsselstein de zigeunerrazzia zichtbaar was
Deportatie
Op 16 mei 1944 worden vanuit negentien gemeenten Sinti, Roma en woonwagenbewoners door de Nederlandse politie naar Westerbork gebracht. Op sommige plaatsen wordt zo enthousiast gereageerd op de oproep om alle ‘zigeunerachtige personen’ te arresteren dat het zelfs de bezetter verbaast. Van de 576 personen die in Kamp Westerbork aankomen, wordt meer dan de helft door kampcommandant weer vrijgelaten. Het gaat daarbij voornamelijk om ‘Arische’ woonwagenbewoners.
De 245 mannen, vrouwen en kinderen die vanuit Kamp Westerbork naar Auschwitz worden getransporteerd komen hier terecht in een apart Zigeunerlager. Een groot deel van hen wordt op 3 augustus 1944 omgebracht in de gaskamers, als het Zigeunerkamp wordt leeggeruimd. Zo ook Anna Maria (Settela) Steinbach. Vrouwen en mannen die nog kunnen werken worden naar Ravensbrück en Buchenwald doorgestuurd. Slechts 32 van hen keren terug na de oorlog.
Netwerk Oorlogsbronnen en Pointer
Op basis van arrestatiedata en bronnen die zijn samengebracht door antropoloog en adviseur Sinti en Roma-zaken Peter Jorna, visualiseert Netwerk Oorlogsbronnen - met andere historische bronnen - het individuele lot van de uit Nederland gedeporteerde Sinti en Roma via Oorlogslevens.nl. Het crossmediale journalistieke platform Pointer (KRO-NCRV) brengt de Zigeunerrazzia voor het eerst digitaal in kaart.
“Er is binnen de gemeenschap heel lang gezwegen,” zegt schrijfster Anjes Wolfs-Driessen. “Mijn moeder wilde er ook niet over praten, dat is ze pas later in haar leven gaan doen.” Elisabeth (Mädie) Franz werd in Beek gearresteerd en overleefde Auschwitz – Birkenau, Ravensbrück en Flossenburg/Wolkenburg. “Dat dit nooit meer mag gebeuren wordt al sinds 1945 gezegd, maar het gebeurt nog steeds. Daar mogen we niet van wegkijken.”
N.B. Het overzicht op Oorlogslevens.nl van personen die zijn gearresteerd tijdens de zigeunerrazzia op 16 mei 1944 bestaat uit minder dan 245 namen. Dat komt omdat van een aantal van hen, die de oorlog hebben overleefd, niet bekend is of zij zijn overleden en zij voor 1921 zijn geboren. Netwerk Oorlogsbronnen publiceert in lijn met de privacywetgeving, deze tijdlijnen dan niet.
