Verbindingshoofdinspecteur tussen de Nederlandse Spoorwegen en de Bahnbevollmächtigte der Deutsche Reichsbahn

Verbindingshoofdinspecteur tussen de Nederlandse Spoorwegen en de Bahnbevollmächtigte der Deutsche Reichsbahn Archief van de verbindingshoofdinspecteur van de Nederlandsche Spoorwegen voor het contact met de Bahnbevollmächtigte der Deutsche Reichsbahn bei den Niederländischen Eisenbahnen, 1940-1944 Direct na de Nederlandse capitulatie op 10 mei 1940 kwam het spoorwegwezen in Nederland onder toezicht van de Duitse bezetter te staan. Deze stelde een 'Bahnbevollmächtigte der Deutsche Reichsbahn bei den Niederländischen Eisenbahnen (Bbv)' aan om alle kwesties betreffende het Duitse vervoer te regelen. Hij zetelde bij de directie van de NV Nederlandsche Spoorwegen in Utrecht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond het spoorwegwezen in Nederland onder toezicht van de Duitse bezetter. Giesberger werd in mei 1940 aangewezen als contactman of verbindingshoofdinspecteur (Vbh) tussen de directie van de NV Nederlandsche Spoorwegen en de functionaris die namens de bezetter toezicht hield op het spoorwegwezen in Nederland. Deze 'Bahnbevollmächtigte der Deutsche Reichsbahn bei den Niederländischen Eisenbahnen (Bbv)' werd direct na de capitulatie aangesteld om alle kwesties betreffende het Duitse vervoer te regelen en zetelde bij de directie van de Spoorwegen in Utrecht. Voor het contact tussen de directie en de 'Bahnbevollmächtigte' werd door de NV een contactman of verbindingshoofdinspecteur (Vbh) aangesteld, in de persoon van Gustav Friedrich Hermann Giesberger (1885-1958). Giesberger was vanaf 1933 Hoofdinspecteur van de Dienstregeling en werd op 1 oktober 1941 tot Chef van de Dienst Exploitatie benoemd. Hij heeft zijn functie uitgeoefend tot het begin van de spoorwegstaking in september 1944, die duurde tot aan de bevrijding in mei 1945. Literatuur C. Huurman, Het spoorwegbedrijf in oorlogstijd, 1939-'45 (Rosmalen, 2001) 1. Concordantie op de oorspronkelijke registratiekenmerken oud: nieuw doos 1 / 395-I: inv.nrs. 1-4 doos 2 / 396: inv.nrs. 5-7, 28-30 doos 3 / 397: inv.nrs. 8-14 doos 4 / 398: inv.nrs. 15-27 doos 5 / 399: inv.nrs. 31-41 doos 6 / 400: inv.nrs. 42-58 doos 7 / 401: inv.nrs. 59-70 doos 8 / 402: inv.nrs. 71-83 2. Overzicht met een indicatie van de inhoud van het archief, vervaardigd door E. Pieterse Inv.nr. 1 - Dossierkaarten met korte inhoudelijke notities over briefwisselingen tijdens de periode 21-05-1940 t/m 28-12-1940, 37 stuks Inv.nr. 2 - Correspondentie Bbv en directie NS over kolenvervoer - Correspondentie over vertragingen van Wehrmacht-treinen - Voorschriften over geheimhouding - Klachten van Duitsers over NS medewerkers, 1940 Inv.nr. 3 - Klachten over onbehoorlijk gedrag van Duits spoorwegpersoneel - Klachten over Duitse militairen die in Nederlandse treinen reizen - Technische mededelingen over o.a. maatregelen tegen brandgevaar bij locomotieven, over ontspoorde wagens en vertraging, 1941 Inv.nr. 4 - Berichten over de levering van diesellocomotieven voor de diensten van Nederlandse luchtcommando’s - Mededelingen over het bewaren van rijwielen van de Duitse Wehrmacht - Afschrift spoorwegen over reisverkeer naar het buitenland - Verzoek om omgeroepen mededelingen betreft personenvervoer etc. ook in Duitse taal door te geven, 1942 - Aanwijzingen voor reizigers tijdens luchtaanvallen - Klachten over het gedrag van de Duitse Wehrmacht in de trein - Meldingen van Duitsers over opstootjes onder Nederlandse treinreizigers en NS medewerkers - Documenten met regelgeving omtrent kaartcontrole van burgerreizigers - Documenten met regelgeving over reisverkeer naar het buitenland Inv.nrs. 5, 6 en 7 - Correspondentie tussen NS en de Bbv over technische zaken, over de dienstuitvoering, klachten van Duitse instanties van begin 1943 tot halverwege 1944. - Correspondentie van het centraal inkoop bureau van NS - Telegram over het gebruik van de telefoon-, telex- en telegraaflijnen van NS. - Documenten over een speciale trein met een Anti-bolsjewistische tentoonstelling, die tussen 15-7 tot 13-9 door Nederland reed. Het reisschema is bijgevoegd - Brochure ‘Het valt wel mee’, met anti-Russische propaganda, met begeleidend schrijven over de verspreiding ervan, 6-10-1943 Inv.nr. 8 - Openen/sluiten baanvakken door Bbv, 1940-1944 Inv.nr. 9 - Correspondentie met betrekking tot het werkliedenvervoer - Factuur met kosten van het vervoer van arbeiders naar Vliegveld Venlo, 21 juni 1941 - Overzicht van extra treinen voor ‘terugvervoer’ van Nederlandse arbeiders naar Duitsland, 2 januari 1941 Inv.nr. 10 - Document over de plaatsing van begeleidingswagens door NS voor het vervoer van Duitse manschappen in D.G. treinen, 1943 - Voorschriften betreffende het Wehrmachtsverkeer naar, van en in de bezette gebieden in het Westen, 2 februari 1942 - Klachten over onregelmatigheden in het vervoer van Wehrmacht transporten door NS - Overzichten van te transporteren Duitse troepen, 1941 Inv.nr. 11 - Correspondentie over het bombardement op Vliegveld Eindhoven, 24 augustus 1944 - Document met maatregelen bij luchtaanvallen, 4 mei 1944 - Meldingen van ongevallen tijdens treindiensten en de daardoor veroorzaakte vertragingen, 1943 Inv.nr. 12 - Correspondentie van NS en Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen over wederzijdse ritten, 23 december 1941 - Overzicht van grensvervoer van NS naar Essen, Keulen en Münster, 30 augustus 1941 - Afrekening van het grensverkeer tussen NS en Reichsbahndirektion Münster, 1941 Inv.nr. 13 - Overzicht van treinstations en gegevens van personeel, 1940 - Correspondentie over personeel, stations en dienstregelingen, 1942-1944 - Spoorkaart met ‘geopende sporen’, 1942 - Overzicht van bruikbare en onbruikbare haltes - Organogram met overzicht van verschillende afdelingen binnen NS, 1941 - Overzicht van goederen en reizigerstreinen, juli 1939 en juli 1940 - Lijst met arbeiderstransporten van Nederland naar Duitsland, 1940 Inv.nr. 14 - Dossier over aantallen rails, dwarsliggers en bevestigingsmaterialen, aanwezig bij NS, 1941-1944 - Blad Der Bahnbevollmachtigte der Deutschen Reichsbahn bei den Niederländischen Eisenbahnen. Over nieuwe constructiewijzigingen, materialen, bestanddelen en rijgereedheid van de voertuigen, 20 augustus 1941 Inv.nr. 15 - Dienstorders van de Luchtbeschermingscommissie van NS over hoe te handelen bij luchtaanvallen van Geallieerde vliegtuigen - Dienstorders over verduisteringsvoorschriften - Beschrijving van een Amerikaanse ‘zwevende bom’, juli 1944 - Beschrijving ‘nieuwe Engelsche brandbom’ dd 28 juni 1944 - Voorschriften voor het maken van dekkingskuilen t.b.v. NS-personeel - Voorschriften voor gasmaskerverstrekking aan NS-personeel - Naamlijst van de personeelsleden van NS die als brandwacht zijn aangewezen, d.d. 2 juni 1943 Inv.nr. 16 - Documenten betreffende het gebrek aan rubber en de noodzaak urgentieklassen in te stellen voor vracht- en personenvervoer Inv.nr. 17 - Correspondentie van NS met het Bureau Reichskommissar, over zeer uiteenlopende zaken, zoals verkeersmoeilijkheden, vrij-reizenkaarten, depotbagage Duitse Wehrmacht, vergunningen om op locomotieven te reizen, verkeerde plaatsbewijzen van Duitse soldaten - Verslagen van telefonisch onderhoud over uiteenlopende onderwerpen - Correspondentie over de inrichting van een speelkamer in het Centraal Station Amsterdam, die door de Joodse firma Embden was ingericht, november 1941 Inv.nr. 18 - Verslagen van besprekingen van NS met de heren Bouman en Douwes van het Rijksbureau Voedselvoorziening in oorlogstijd met NS en de ‘Vereeniging ter Behartiging van den Nederlandschen Aardappelhandel’over de voedselvoorziening in Nederland Inv.nr. 19 - Verslagen van besprekingen over het kolenvervoer uit de mijnen in Zuid-Limburg - Spoorkaart van Nederland, waarbij het land met rode pen in verschillende rayons is ingedeeld Inv.nr. 20 - Enkele documenten over het kolengebruik en het verzoek om ruimere voorraden kolen voor stoomlocomotieven aan te leggen Inv.nr. 21 - Prestatiestatistiek van de uit Duitsland afkomstige wagenladingen kolen over de jaren 1942 en 1943 Inv.nr. 22 - Correspondentie en dienstorders m.b.t. de inbeslagname van rijwielen van spoorwegpersoneel - Handgeschreven lijst van brieven over de in beslag genomen rijwielen van NS personeel, ongedateerd Inv.nr. 23 - Verslagen van besprekingen over de oliebesparing - Handgeschreven overzicht van de liters dieselolie, verbruikt door vijfwagenstellen, ongedateerd - Correspondentie over het smeeroliegebruik voor het rijvaardig houden van locomotieven - Verslagen over de benzineschaarste Inv.nr. 24 - Correspondentie over de ‘Ausweise’ voor personeel van NS dat zich in de ‘speruren’ tussen 00.00 en 4.00 uur op straat moest begeven - Lijst van personen, werkzaam bij NS, die deze vergunningen kregen toebedeeld, 4 juli 1942 - Verzoeken van personeel om een vergunning te krijgen Inv.nr. 25 - Correspondentie over doorgangsbewijzen en speciale passen voor NS-personeel en vergunningen om zich in spergebied te begeven - Verzoeken van NS-personeel aan de directie om speciale vergunningen te krijgen - Duits formulier voor het maken van dienstreizen - Bladzijde uit het Utrechtsch Nieuwsblad van 4-8-1944 Inv.nr. 26 - Correspondentie over de dienstregelingen van verlofgangerstreinen, die voorrang kregen op binnenlands verkeer - Overzicht van de goederentreinkilometers van mei 1939 t/m mei 1942 - Handgeschreven uitsplitsing van het aantal kilometers gereden met stoom, elektrisch en diesel-elektrisch materieel over 1939 - Correspondentie over speciale treinen voor de Wehrmacht, veranderingen in de dienstregeling en over ongeregeldheden in de goederendienst - Overzicht van het aantal speciale treinen voor Joden, mannen die voor de Arbeitseinsatz werden ingezet, uitgezonden kinderen en arbeiders over het jaar 1942, d.d. 9-1- 1943 Inv.nr. 27 - Uitnodigingen voor besprekingen tussen Duits en Nederlands spoorwegpersoneel - Verslagen van vergaderingen over goederenvervoer, het in dienstnemen van een viaduct bij de stopplaats Den Haag N.O. Indië, de grensbaanvakken - Verslagen van internationale conferenties over de transporten van goederen voor de Wehrmacht en de internationale dienstregelingen - Samenvatting van de conferentie van 12-15 november 1940 over de zomerdienstregeling van 1941 Inv.nr. 28 - Correspondentie en verslagen m.b.t stagnatie van de treinenloop en treinvertragingen met verschillende oorzaken Inv.nr. 29 - Documenten en correspondentie over het misbruik van de gebruik van de noodrem, het stoppen van treinen door Duitse instanties, het verspreiden van aankondigingsbiljetten betreffende het verbod tot ingrijpen en brieven over onregelmatigheden tijdens de dienst - Voorbeeld van een biljet met handgeschreven aanwijzingen, betreft het stoppen van treinen in opdracht van Duitse instanties, in Nederlands en Duits Inv.nr. 30 - Documenten betreffende de ontheffing van het rijverbod tussen 22 en 4 uur, 16- 9-1940 - Vergunningen voor de A.T.O. om in dringende gevalle, zoals bij ontsporingen ’s, nachts te kunnen rijden, 19-9-1940 Inv.nr. 32 - Brieven van en aan onder meer de N.V. Algemeene Transport Onderneming (ATO), N.V. Expeditie van Doorn, Bureau Voedselcommissaris voor Zuidholland en het Bedrijfschap voor Vee en Vleesch m.b.t. het beschikbaar stellen van paarden voor de Duitsers - Overzicht van het aantal paarden, wagens en koetsiers bij de Expeditie Onderneming Van Gend & Loos d.d. 6 juli 1942 Inv.nr. 33 - Documenten m.b.t. de te drukken legitimatiebewijzen voor het personeel van de Dochterondernemingen van de Nederlandse spoorwegen zoals de N.V. Nederlandsche Tramweg Mij, de N.V. Gooische Tramweg Mij., Het Spoorwegbouwbedrijf en Reederij Koppe - Brieven over de transporten die de N.V. Expeditie onderneming van Gend en Loos en de N.V. Algeemene Transport Onderneming (AT0) in opdracht van de Deutsche Reichsbahn moesten uitvoeren - Lijst Dochterondernemingen NS, d.d. 12- 11- 1943 - Brieven over vordering van personeel van de Dochterondernemingen van NS door de Duitsers - Brieven over vordering materieel van de Dochterondernemingen van NS door de Duitsers Inv.nr. 34 - Brieven over het verdrag tussen NS en Mitropa, juni-juli 1940 Inv.nr. 35 - Klachten over ontoelaatbare politieke pamfletten die op stations worden opgeplakt - Correspondentie over de onwenselijkheid van politieke pamfletten in de NS gebouwen - Klachten over onheuse behandeling door Duitse soldaten van spoorwegpersoneel - Klachten over ontoelaatbare beledigende uitlatingen t.o.v. de bezettende macht Inv.nr. 36 - Brief en een circulaire van de NSB tegen het ‘Wilde plakken’ (juli 1942) Inv.nr. 37 - Instructies en dienstorder voor het geven van inlichtingen over alle koper, tin, lood en metalen aanwezig in de depots van NS Inv.nr. 38 - Documenten over het meereizen van Gestapo en Wehrmacht op locomotieven - Klachten over bedreigingen NS machinepersoneel door Duitsers - Diverse meldingen van NS personeel over ongeregeldheden Inv.nr. 39 - Brieven met de namen van leden en plaatsvervangende leden van de commissie onder leiding van de heer Mundt, die de belangrijke schade aan spoorwegen door luchtaanvallen moest herstellen - Kaart van Nederland d.d. 6-2-1943. Het land is met kleuren in secties verdeeld. Elke sectie wordt aangestuurd door een door NS aangewezen persoon. Bij grote schade is deze verantwoordelijk voor het herstel van het spoor in het betreffende gebied Inv.nr. 40 - Correspondentie m.b.t. de vordering van arbeidskrachten van NS door Duitsers - Bepaling dat personeel niet mag worden gevorderd voor wachtdiensten voor de Duitsers - Brieven van burgemeesters (o.a. Maastricht) - Correspondentie over werkkrachten die voor de verdedigingswerken in Nederland beschikbaar moesten worden gesteld - Bezwaarschriften van personeel van NS Inv.nr. 41 - Klachten over de ‘Duitsvijandelijke houding’ van medewerkers van NS - Brieven van medewerkers van NS met klachten over Duitse soldaten - Correspondentie over arrestaties NS personeel - Verzoeken van de NS directie om vrijlating van NS Personeel in Duitse gevangenissen - Klachten over onterechte arrestaties - Klachten van de Bahnbevollmächtigte over het weer in dienst stellen van ‘onzuivere’ elementen - Brief over overname personeel van Werkspoor, 8-12-43 - Correspondentie over allerlei personeelszaken zoals benoemingen en bevorderingen. - Documenten m.b.t. de (illegale) verkoop van goederen in treinen Inv.nr. 42 - Klacht over het gedrag van Winterfeld die een dienstplichtige geslagen had. Winterfeld was lid van de Hitler Jugend. Inv.nr. 43 - Correspondentie over problemen tussen NS en DRB medewerkers, 1942-1944. - Klachten van NS personeel over onbehoorlijk optreden van Duits douanepersoneel - Oproep aan het NS personeel tot het dienst nemen bij de Deutsche Reichsbahn in Duitsland, april 1942 - Verzoeken van Nederlandse arbeiders in Duitsland aan NS voor Nederlandse affiches om kamers in Duitsland mee te versieren, 1944 - Beknopte arbeidersvoorwaarden voor aan te stellen spoorwegpersoneel van de dienst Weg en Werken Inv.nr. 44 - Correspondentie over stationsrestauraties en wachtkamers die door Duitsers werden overgenomen, 1941 - Krantenbericht over de verordening over het optreden van Joden in het openbaar. - Mededelingen over de plaatsing van borden: “Verboden voor Joden” - Reacties van restaurateurs en NS personeel op de plaatsing van borden “Verboden voor Joden”, 1941 - Correspondentie over verbod op verkoop van eetwaren door particulieren op stations, 1941 - Melding over het verwijderen van koninklijke portretten uit wachtkamers Inv.nr. 45 - Routebeschrijvingen van transport treinpersoneel van Hamont naar Hasselt, 1941 - Meldingen over het doorzenden van treinpersoneel richting België Inv.nr. 46 - Logboek van studie en bezichtigingreis van Heer Generaal-majoor Kohl, kommandeur der Eisenbahntransportabteilung Paris - Beschrijving van extra rit van Maliebaanstation Utrecht via Leeuwarden, langs Alkmaar, Heiloo, Castricum, Beverwijk, Velsen naar IJmuiden, vrijdag 2 mei t/m maandag 5 mei 1941 Inv.nr. 47 - Correspondentie tussen de Dienst van Weg en Werken met de Bbv Inv.nr. 48 - Mededelingen over het schoonmaken en het verstrekken van treinen voor de Wehrmacht, met name Rode Kruistreinen, 1942-1944 - Spoorwegkaart met daarop reeds opgestelde treinstellen en plaatsen voor nog op te stellen treinstellen, 29 maart 1941 - Spoorwegkaart (gedateerd 15 november 1939) met daarop een overzicht van ‘Abstellbahnhofe’ J-Züge Inv.nr. 49 - Mededelingen over het verstrekken van extra voedsel voor NS personeel, 1941-1944. - Distributiekaarten - Werktijdenkaart van de hoofdgebouwen van NS, winter 1942/1943 - Mededeling betreft het verstrekken van Vitamine-C tabletten voor NS personeel, februari 1943 Inv.nr. 50 - Mededelingen over ijzer en staal dat toegewezen werd aan NS, 1942-1943 Inv.nr. 52 - Correspondentie over de veel voorkomende inbraken in goederenwagons - Documenten over vuurwapenregistratie Inv.nr. 53 - Correspondentie over materiaalbesparing en controle op spaarzaam gebruik van materialen bij NS, september-februari 1942 Inv.nr. 54 - Spoorwegkaart met daarop de belangrijkste Nederlandse spoorwegen en met kleur aangegeven trajecten, 10 april 1943 - Lijsten met treinstations en de Duitse buitenlandse kantoren, 1943 - Afspraken en regelingen voor Nederlandse treinstations, 1941/1943 - Mededeling over de controle op de Duitse militaire transporten, geleid door Duits Spoorwegpersoneel, Utrecht, 1940 Inv.nr. 55 - Meldingen over misbruik betreft de coupés die gereserveerd waren voor de Duitse Wehrmacht Inv.nr. 56 - Mededelingen over de oprichting van de railwacht - Documenten over de verschaffing van voorzieningen zoals kleding voor de railwacht en de kosten daarvan, 1943/1944 - Klachten van railwachters over beschietingen door de Duitse Wehrmacht, april 1943 - Voorbeeld van een legitimatiebewijs van een medewerker bij de Nederlandse Spoorwegen Inv.nr. 57 - Mededelingen over energiebesparing bij NS, stations en ook op geëlektrificeerde baanvakken, 1942 Inv.nr. 58 - Aanvraag voor extra schoenen voor de railwacht, 1943/1944 Inv.nr. 59 - Meldingen van diefstal door NS-personeel, burgers en Duitse Wehrmacht op stations - Lijst met gegevens van de railpolitie die werkzaam was op stations, maart 1944 - ‘Mededelingen betreffende personeelsaangelegenheden’ nummer 14, 4 januari 1944 - Verzoek aan NS door Duitse autoriteit om waar nodig de bewaking op grote stations te verdubbelen en aan te scherpen door controle, januari 1942 Inv.nr. 60 - Rapporten, onderzoeken en telegrammen opgemaakt door NS-personeel over onregelmatigheden en sabotage op het spoor - Verslagen van NS van onderzoek naar (vermeende) sabotage, overvallen en ‘ontsporingen door kwaadwilligheid’ Inv.nr. 61 - Correspondentie en notulen over het opbouwen en afbreken van bovenbouwmateriaal en het leveren van deze materialen aan Duitsland, 1942-1944 Inv.nr. 62 - Correspondentie over het afstaan van schrijfmachines aan de Duitsers - Correspondentie en verslagen over het afstaan van elektrische kranen - Lijst (in Duits) van het in de werkplaatsen Amersfoort, Blerick, Haarlem, Tilburg en Utrecht aanwezige machinegereedschap, ongedateerd Inv.nr. 63 - Correspondentie en notulen over het afstaan van rijtuigen, locs en wagens van NS aan de Duitse instanties - Afschriften over afspraken tussen DR en NS over het wagenverhuur aan Duitsland, 1943 Inv.nr. 64 - Correspondentie m.b.t. de gebouwen en kantoren die in Utrecht in gebruik waren door het personeel van de DRB - Bepalingen voor ingebruikneming van wachtkamers in stations door Duitse militairen (onder andere de voormalige wachtkamer van H.M. de koningin op station Den Haag HS) - Lijst met voor NS en zijn dochterondernemingen belangrijke gebouwen in Nederland. Hierbij ook de adressen van de directie en hogere ambtenaren van NS - Lijst van bij NS en zijn dochterondernemingen voor de hoofdadministratie in gebruik zijnde gebouwen in Utrecht - Verzoeken aan NS (Giesberger) om te bemiddelen bij vordering van gebouwen door de Duitsers Inv.nr. 65 - Mededelingen, brieven over woningontruiming om plaats te maken voor Duitsers, 1943-1944 - Documenten over de vordering van woningen voor NS-personeel door de Wehrmacht, 1943-1944 Inv.nr. 66 - Correspondentie over schepenvordering door de Duitse Wehrmacht van dochterbedrijf Reederij Koppe N.V., 1943 - Correspondentie over het verstrekken van een ‘Ausweis’ voor het personeel van Reederij Koppe N.V., 1943 Inv.nr. 67 - Brief aan alle Dochterondernemingen waarin gesteld wordt dat ook het personeel van de dochterondernemingen tot de medewerkers van de Nederlandse Spoorwegen wordt gerekend - Document betreft de verstrekking van een ‘Ausweis’ aan werknemers in het beroepsgoederenvervoer die daar niet gemist konden worden - Oproep aan medewerkers van NS om op het arbeidsbureau te verschijnen, met bijbehorende kaart en inschrijvingskaart, 1943 Inv.nr. 68 - Correspondentie over de represaillemaatregel van de Duitsers om het personeel in depot en station Hengelo voor tewerkstelling in Duitsland aan te wijzen - Handgeschreven namenlijst van de te werk gestelden - Schrijven van de Personeelraad d.d. 30 september 1943 over de represaillemaatregel om personeel van station Leeuwarden in Duitsland te werk te stellen Inv.nr. 69 - Correspondentie en circulaires over de Arbeitseinsatz, het zogeheten ‘Henning-Programm’ - Bepaling dat alle mannen met het geboortejaar 1923 of 1924 zich voor de tewerkstelling in Duitsland moesten melden - Namenlijsten mensen die in 1943 een vrijstelling voor de Arbeitseinsatz gekregen hebben en zich in 1944 alsnog voor tewerkstelling in Duitsland moesten melden - Verzoeken om bepaalde medewerkers van NS en zijn Dochterondernemingen om verschillende redenen vrij te stellen van Arbeitseinsatz - Bedankbrieven voor de moeite die de directie van NS nam om personeelsleden vrij te laten uit gevangenschap - Voorbeelden van de oproep en transportlijst voor personeel voor de Arbeitseinsatz Inv.nr. 70 - Correspondentie over de tewerkstelling van personeel van NS en railwachters. Verzoeken van NS om bepaalde personen niet te werk te stellen vanwege hun onmisbaarheid voor de dienst - Correspondentie over de vervanging van medewerkers van NS als gevolg van de Duitse bepaling Nederlandse militairen weer in krijgsgevangenschap te voeren, mei 1943 Inv.nr. 71 - Bevat een kostenoverzicht over 1940, 1941 en 1942 betreffende de leveringen en prestaties van de Nederlandse spoorwegen voor de Duitse Wehrmacht - Regelingen en overeenkomsten m.b.t. de schade aan NS eigendommen door de Wehrmacht, ofwel bezettingsschade Inv.nr. 72 - Documenten over de inkrimping van de dienst van reizigerstreinen ter besparing van 12 locomotieven 1942 - Tarieven Duits militair vervoer, mijnwerkersvervoer - Correspondentie en documenten m.b.t. de Arbeitseinsatz (Henning Program), rijden van NS personeel op Duitse baanvakken, scholing personeel, voorschriften hoe in Duitsland te werk gesteld personeel zich diende te gedragen, klachten over Nederlands personeel in Duitse dienst, strafmaatregelen t.a.v. personeel dat zich niet aan de voorschriften hield, klachten onder meer over ‘het communistisch gedachtegoed’ van Nederlandse machinisten tegenover Duitse spoorbeambten Inv.nr. 73 - Correspondentie over onder meer front- en sluitseinen van locomotieven, vooral in de grensgebieden - Klachten van de DRB over het personeel van NS m.b.t. sluitseinen Inv.nr. 74 - Correspondentie over de inzet van Flakwagen (afweergeschutwagens) door de Duitsers Inv.nr. 75 - Correspondentie m.b.t. de medewerkers van NS die gedwongen moesten evacueren. - Brieven over personeel van IJmuiden dat in het spergebied woont - Opdrachten om te evacueren en brieven aan mensen wiens woning geschikt geacht wordt om evacués op te vangen Inv.nr. 76 - Bepalingen voor de verstrekking van Rijksdienstkaarten voor het vervoer voor Rijksrekening reizende Rijksambtenaren en Duitse en Nederlandse Ambtenaren voor wie het noodzakelijk wordt geacht dat zij op rijksdienstkaart (gratis) met de trein (d-treinen) reisden - Dienstorder 30 juli 1943, aanvraag voor een Rijksdienstkaart, ontvangstbewijs Rijksdienstkaart - Algemeen Handelsblad van 1 mei 1943 Inv.nr. 77 - Lijst afgegeven legitimaties - Afwikkeling van de correspondentie tussen de Bbv en baanvak Velp - Namenlijsten van medewerkers van de spoorwegen en de levensmiddelen die zij hadden ontvangen - In aparte dossiermap in dit dossier bevindt zich ook een handgeschreven ruitjespapier waarop de briefnummers van de correspondentie tussen de Bbv en NS staan - Correspondentie Bbv en directie NS over klachten, mededelingen en technische zaken - Correspondentie over vertraging van transporten voor de Wehrmacht en mogelijke oorzaken - Meldingen van dienst van het vervoer, o.a. over een bomaanslag te Velp op 31 augustus 1940 Inv.nr. 78 - Correspondentie over vrijstelling van in krijgsgevangen teruggevoerde militairen Inv.nr. 79 - Namenlijsten van beroepsmilitairen die zich in krijgsgevangenschap bevonden op 30 mei 1942 - Pogingen van NS om hooggeplaatste militairen vrij te krijgen - Uitgebreide namenlijsten met beroep, geboortedatum, persoonsbewijsnummer van mensen die in krijgsgevangenschap moesten, 15-6-1943 Inv.nr. 80 - Verslagen en correspondentie over NS-personeel dat opnieuw in krijgsgevangenschap moet gaan, onmisbaarheid van hen, eventuele terugkeer, vrijstellingen, 1943 - Utrechts Nieuwsblad 31 mei 1943 - Uitgescheurd deel van Algemeen Handelsblad (ongedateerd) met de oproep tot aanmelding voor de arbeidsinzet voor mannen die geboren zijn in 1922 en 1923 Inv.nr. 81 - Verzoeken aan NS om zich in te spannen om in 1943 in krijgsgevangenschap teruggevoerde militairen uit gevangenschap vrij te krijgen - Documenten over (de vrijstelling van) Arbeitseinsatz, tewerkstelling Inv.nrs. 82 en 83 - Personeelsblad van de dienst van de Bahnbevollmächtigte over het jaar 1944 tot 16 augustus 1944. In het blad werden alle onderwerpen behandeld die van belang waren voor de Duitse spoorwegambtenaren die in het Hoofdgebouw III in Utrecht werkzaam waren, zoals de samenstelling van militaire transporten (Zusammensetzung der Einheitszüge), maar ook promoties, voorschriften voor de inrichting van bijzondere coupés voor bijvoorbeeld zwaar gewonde Duitse soldaten en moeders met kinderen, voorschriften voor de verschillende transporten van krijgsgevangenen, strafgevallen en soldaten. Voorts bevinden zich in de bladen onder meer voorschriften over het schrijven van brieven naar huis, reisbeperkingen, verduisteringsmaatregelen en het bijhouden van logboeken over onregelmatigheden. Daarnaast werden de mededelingen voor de troepen in dit blad gepubliceerd - Bouwbeschrijvingen- en tekening van schuilbunkers voor twee personen - Blauwdrukken van schuilkelders ‘LS-Kleindeckungsgraben is zu 50 Personen, 1944 - Documenten over het vervoer in de grensstreken - Correspondentie over huisvesting NS personeel, 1943 - Documentatie over de Arbeitseinsatz, het zogeheten ‘Henning-Program’ - Correspondentie van NS-Personeel dat op Duitse baanvakken werkzaam is Archief en inventarisatie Het archief was oorspronkelijk geborgen in acht dozen, elk voorzien van een drietal, op afzonderlijke etiketten aangebrachte, registratiekenmerken: - 'Archief Bbv', genummerd 1 t/m 8 (getypt) - 'Reg. kaart' met vakjes aangeduid 'Inv.', 'Rapp.' en 'Serie (gedrukt), met invulling in handschrift in pen van het nummer 120 in het vakje 'Inv.' Op deze etiketten waren tevens in handschrift in potlood de nummers 161 t/m 168 vermeld - Nummering 395 (I) t/m 402 (in handschrift in stift) Binnen de dozen 2 t/m 8 (396 t/m 402) waren de stukken verdeeld in onderwerpsdossiers, genummerd 10 t/m 91. Op de omslagen van deze dossiers is (merendeels) in handschrift in blauw potlood per onderwerp een dossiernummer en een onderwerpsaanduiding aangebracht. In onderhavige inventaris is elk dossier (op volgorde van het dossiernummer) als een afzonderlijk inventarisnummer beschreven, waarbij in de beschrijving achtereenvolgens de letterlijke onderwerpsaanduiding, het dossiernummer en de datering is opgenomen. In de dozen 1 (395-I) en 2 (396) is daarnaast een serie algemene correspondentie aangetroffen. In doos 8 (402) ten slotte was onder dossiernr. 91a een afwijkende dossieromslag met het opschrift 'Ambtsblat des Bbv Utrecht 1944' (mededelingenblad van de 'Bahnbevollmächtigte') opgenomen. Daarin bevonden zich diverse nummers van het voornoemde blad uit de jaargang 1944 (nrs. 4 t/m 26 in de periode 22 maart t/m 2 september), alsmede diverse stukken van de 'Bahnbevollmächtigte' betreffende de 'Bahnmeisterei' te 's-Hertogenbosch. Deze stukken en de exemplaren van het mededelingenblad zijn beschouwd als archief van de 'Bahnbevollmächtigte' en derhalve in onderhavige inventaris als gedeponeerde archivalia opgenomen. In de bijlage is een overzicht opgenomen met een indicatie van de inhoud van het archief, vervaardigd door Evelien Pieterse, conservator Kunst en Cultuurgeschiedenis van het Spoorwegmuseum. Het archief is destijds geraadpleegd door C. Huurman voor zijn publicatie Het spoorwegbedrijf in oorlogstijd, 1939-'45 uit 2001. Onder Bijlage C Bronvermelding worden onder nummers 578 t/m 624 de diverse door hem gebruikte dossiers opgesomd. In het archief van de Algemene Dienst afdeling 2 en Dienst Personeelszaken van de NV Nederlandse Spoorwegen (toegangsnr. 958) zijn onder inv.nrs. 1115 t/m 1129 documenten over 1943-1944 opgenomen, afkomstig van de (Chef van de) Algemene Dienst in het contact met de 'Bahnbevollmächtigte' met betrekking tot de tewerkstelling van personeel bij de Duitsche Reichsbahn. Daarin bevinden zich ook stukken, voorzien van het stempel van de 'VBH'. Bij het NIOD Instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudie te Amsterdam worden eveneens archivalia van de 'Bahnbevollmächtigte' bewaard (omvang 0,25 m, toegangsnr. 089). Het archief van verbindingshoofdinspecteur van de Nederlandsche Spoorwegen voor het contact met de Bahnbevollmächtigte der Deutsche Reichsbahn bei den Niederländischen Eisenbahnen over 1940-1944 is in 2019 door het Spoorwegmuseum in bewaring gegeven aan Het Utrechts Archief. De omvang van het archief is 1,4 m. Het archief is volledig openbaar. Utrecht, 2019 T.L.H. van de Sande