Amersfoort, Monument aan de Appelweg

Het Monument aan de Appelweg is ter nagedachtenis aan de openbare executie van tien verzetsstrijders tegen deze tuinmuur op 20 maart 1945. De verzetsstrijders, voor het merendeel leden van een Edense verzetsgroep werden door de toenmalige bezetter doodgeschoten. Tien van hen zijn in Loosdrecht door de toenmalige bezetter doodgeschoten, tien van hen op de Appelweg. Na een nachtelijke wapendropping nabij Lunteren waren zij gevangen genomen en overgebracht naar Kamp Amersfoort. Daar werden zijn aangewezen als ' Todeskandidaten'. De executie was een vergeldingsactie. Aanleiding was de liquidatie van een Nederlandse politieman in de Westerstraat door het verzet. Het monument behoort toe aan de Amersfoortse schooljeugd en is gefinancierd met hun bijdragen. De namen van de tien slachtoffers luiden: G. Boonzaaijer, L. van Elst, P.R. van de Geest, D. van Gestel, J. Kelderman, M.H. Lugthart, J. Mekking, F. Rombout, B. Veenendaal, E. Veenendaal. De slachtoffers behoorden tot een verzetsgroep die werd gearresteerd tijdens een wapendropping op de 'Keuenklep' in Lunteren op 8 maart 1945. Op 17 maart 1945 fietsten de politieagent D. Lutke-Schipholt en zijn vrouwelijke metgezel mevrouw Van den Boogert-Buwalda door de Westerstraat, welke uitkomt op de Appelweg. Lutke-Schipholt werd beschoten en stierf enige tijd later aan zijn verwondingen. De aanslag was een politieke daad: Lutke-Schipholt was als lid van de Nederlandse Sicherheitsdienst nauw betrokken bij minder fraaie acties. De twee verzetsmannen die deze moord hebben gepleegd, waren ook verantwoordelijk voor de aanslag op het seinhuis nabij de Barchman Wuytierslaan. Drie dagen later (op 20 maart 1945) werden uit Kamp Amersfoort tien willekeurige gevangenen overgebracht naar de Appelweg aan de achterzijde van de Juliana van Stolberg kazerne. Bij de muur achter het huis van dr. Brester werden zij door de bezetter neergeschoten. De kogelinslagen in de muur zijn tot op de dag van vandaag de getuigen van deze fusillade. Dit gedeelte van de muur is officieel overgedragen aan de gemeente Amersfoort. De stoffelijke overschotten van de verzetsmensen werden kort na de bevrijding naar hun woonplaats overgebracht, waar zij op 12 december 1945 werden bijgezet in een daar met de hulp van de Canadese bevrijders gebouwd Mausoleum op de Paasberg te Ede. In Amersfoort werd de muur met het gedenkteken, door de bezitter van deze tuinmuur, August Brester, toentertijd geneesheer-directeur van het ziekenhuis De Lichtenberg, geschonken aan de gemeente 'om hem voor eventuele afbraak te beschermen'. De gedenkmuur is hiermee gemeentelijk eigendom geworden en heeft de eigen status 'Gedenkteken' gekregen. Onthulling Het monument is onthuld op 4 mei 1946. De herinnering aan de slachtoffers wordt levend gehouden door de 'Vrienden van het Monument Appelweg'.