Getuigen Verhalen, Reis van de Razzia, interview met Henk Hofland

Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’. Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk". Henk Hofland Henk woonde in de wijk Kralingen die steeds meer een klein dorp werd naarmate het openbaar vervoer stil kwam te liggen. Ook fietsen was moeilijker geworden, de scholen werden gesloten en er was een avondklok. De Hongerwinter kwam eraan, een periode van wetteloosheid. Henk hoorde op de Oudedorperweg een auto voorbijkomen met een luidspreker die meldde dat mannen de volgende dag klaar moesten staan met warme kleding en leeftocht. Henk werd door zijn vader verstopt op de bergzolder waar Henk door een kier in het dak naar buiten kon kijken. Op elf november belde er uiteindelijk een Duitse soldaat aan. Henk’s moeder was in alle staten en riep: “Mein Sohn, haben Sie mein Sohn gesehen”, waarop de soldaat aannam dat er niemand in het huis was en vervolgens vertrok. Henk was aan de razzia ontsnapt. Na de razzia zag alles er anders uit: de aandacht was verslapt en er waren een aantal NSB-families gevlucht naar Duitsland. Henk heeft met vriend Hans van Lokeren ingebroken in die huizen en daar de boel kapotgemaakt uit ballorigheid. Op 5 april 1945 was Henk getuige van een overval van het Verzet op een afdeling van de Abwehrstelle. De overval ontaardde in een schietpartij waarbij doden vielen. De Hongerwinter betekende voor Henk de totale desintegratie van alle wat de maatschappij geregeld had. Openbaar vervoer, veiligheid op straat, zekerheid van bestaan; niets bleef in de Hongerwinter gehandhaafd. De levenservaring die je in die periode opdoet, valt niet te vergelijken met met de levenservaring die je in volle vredestijd opdoet, stelt Henk Hofland.