Kerstboom en een ganzenbordspel. 1. Kerstboompje, gemaakt van reepjes karton en watten 2.

Kerstboom en een ganzenbordspel. 1. Kerstboompje, gemaakt van reepjes karton en watten 2. Ganzenbord, getekend op karton. Het karton was als verduisteringsmateriaal bestemd, de plukjes watten kwamen van zijn verband en het zilverpapier van pijnstillers. Beide voorwerpen zijn door Carel Steensma, een Engelandvaarder die op zee was gearresteerd en daarbij ernstig gewond raakte, in de Amsterdamse Weteringschansgevangenis tijdens Kerst 1942 gemaakt. Carel Christiaan ('Carel') Steensma (Franeker, 10 augustus 1912 – Haren, 4 mei 2006) werkte voor de oorlog als piloot bij de KLM. Hij haalde tijdens de meidagen twee Duitse vliegtuigen neer en werd in september 1941 gevangen genomen bij een mislukte poging naar Engeland te varen. Hij raakte daarbij gewond aan zijn dijbeen. Hij verbleef ruim een jaar in het Luftwaffe lazaret en werd toen overgeplaatst naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans in Amsterdam. Daar vierde hij kerstmis 1942 met een zelfgemaakt kerstboompje. In zijn cel fabriceerde hij uit de steel van een vork, door deze op de betonnen vloer te slijpen, een vlijmscherp mes. Hiermee sneed hij van de kartonnen plaat waarmee ’s avonds de ramen werden verduisterd, randjes af. Genoeg om een kerstboompje mee in elkaar te kunnen knutselen. De versiering kwam van een kerstcadeautje: een doosje vitamine C-pillen. De sneeuw kwam uit het verband om zijn been. Als sterrenhemel diende de achterkant van het gevangenisreglement. ’s Avonds zette hij alles in het afgeschermde raam; overdag verstopte hij het in zijn nachtgoed. Op Kerstavond begon Carel in cel A1-17 met luide stem kerstliederen te zingen. Het duurde niet lang of van alle kanten werd ingevallen. Al spoedig was de cellenvleugel één groot koor. De bewakers kregen daar gauw genoeg van probeerden de zangers tot zwijgen te brengen. Tevergeefs. Ook toen de Duitsers zich ermee gingen bemoeien, celdeuren openrukten en met emmers water de kerstsfeer trachtten te doven. Het aframmelen van een paar gevangenen in de hal hielp ook al niet, het geschreeuw werd eenvoudig overstemd door het ‘cellenkoor’. Tot diep in de nacht bleven de kerstliederen het vloeken en tieren van de bewaarders de baas. Wederzijds uitgeput zetten de gevangenen tot slot nog het Wilhelmus in. Carel werd in een proces ter dood veroordeeld, maar het vonnis werd niet voltrokken. In plaats daarvan werd hij in februari 1944 via Kamp Amersfoort naar het Nacht-und-Nebel kamp Natzweiler gestuurd. Daar brak hij zijn verwonde been dat nooit goed hersteld was. Een Belgische chirurg overtuigde hem dat hij alleen kon overleven als het geamputeerd werd. Dat gebeurde, onverdoofd. Bij de evacuatie van Natzweiler werd Carel naar Dachau gedeporteerd, waar hij met hulp van medegevangenen de oorlog wist te overleven. Na de oorlog maakte Carel carrière bij de KLM, al zat vliegen er vanwege zijn afgezette been niet meer in. Ook werd hij voorzitter van het Nederlandse Dachau Comité. Zie VMA 14063 voor door Steensma in de cel gemaakte kamptekeningen.